Της ΟΛΥΜΠΙΑΣ ΛΙΑΤΣΟΥ
«Ψυχιατρική μεταρρύθμιση». Ηθική και ιδεολογία. Θετική στάση των ψυχιάτρων. Πολιτικές αποφάσεις. Πόροι. Αναγκαίες προϋποθέσεις για να πετύχει το συγκεκριμένο μεταρρυθμιστικό εγχείρημα. Η πραγματικότητα: Με τους ψυχίατρους από αδιάφορους έως εχθρικούς. Με την πολιτεία να διαχειρίζεται τους ψυχικά πάσχοντες με αναλγησία. Με τη χρηματοδότηση να μην ξεπερνά το 40% των απαιτούμενων πόρων. Οσο για την πολιτική βούληση; «Μάτια ερμητικά κλειστά» είναι ο τίτλος της ταινίας που θα ταίριαζε γάντι στην περίπτωση. «Ο υφυπουργός Υγείας επιμένει σε μια δική του ψευδή κατασκευή, που παρουσιάζει ως "αλήθεια", σχετικά με την ψυχιατρική μεταρρύθμιση». Μήπως «ο νεοφιλελευθερισμός κατασκευάζει μια νέα Λέρο»; Μιλάμε με τον αναπληρωτή καθηγητή Κοινωνικής Ψυχιατρικής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, Στέλιο Στυλιανίδη.Σε ποιο σημείο βρίσκεται η ψυχιατρική μεταρρύθμιση;
«Χιλιάδες ασθενείς επέστρεψαν από την κόλαση του ασύλου σε δομές που έχουν ως στόχο την αυτόνομη διαβίωση σ’ ένα ανθρώπινο περιβάλλον. Χιλιάδες πολίτες βρήκαν στις κοινοτικές δομές απαντήσεις στα προβλήματά τους, χωρίς να απομακρυνθούν από τον τόπο κατοικίας τους. Σταδιακά, άρχισε να διαμορφώνεται ένα νέο δίκτυο υπηρεσιών και μία νέα αντίληψη στους επαγγελματίες, αλλά και τους πολίτες σχετικά με την παροχή ψυχιατρικών υπηρεσιών. Στην πορεία της μεταρρύθμισης έχουν αντιμετωπιστεί διάφορα προβλήματα».Γιατί φτάσαμε στο σημείο μηδέν ;
«Τα Νομικά Πρόσωπα Ιδιωτικού Δικαίου βρίσκονται μπροστά σε μία πιθανότητα πρωτοφανούς παλινδρόμησης, με τη διακοπή λειτουργίας περισσότερων από 400 δομών δημοσίου οφέλους. Οι φορείς βρίσκονται αντιμέτωποι με τον πραγματικό κίνδυνο, παρά τις δραματικές προσπάθειες που έχουν καταβάλει όσοι εργάζονται σ’ αυτούς τα τελευταία χρόνια, αναστολής της λειτουργίας των δομών τους. Δυστυχώς, η κατάσταση δεν είναι καλύτερη στο Δημόσιο. Ολες οι υπηρεσίες θα έπρεπε να λειτουργούν ως ένα συνεχές δημόσιο σύστημα φροντίδας. Οταν ένα μέρος του συστήματος καταρρέει, ενεργοποιείται το φαινόμενο "ντόμινο" και στο υπόλοιπο».
Πού οφείλονται τα προβλήματα αυτά;
«Αυτή τη στιγμή η χρηματοδότηση που έχει φθάσει στην πλειοψηφία των φορέων, αντίθετα με ό,τι ψευδώς διαγγέλλεται, δεν ξεπερνάει το 40% των απαιτούμενων πόρων. Γι’ αυτό, έχουμε ζητήσει καθιέρωση συνεχούς συστήματος παρακολούθησης και αξιολόγησης της διαχείρισης των πόρων σε σχέση με την ποιότητα του παραγόμενου επιστημονικού και θεραπευτικού έργου από ανεξάρτητη ομάδα εμπειρογνωμόνων του ΠΟΥ. Είναι λάθος να θεωρούμε ότι το θέμα είναι καθαρά οικονομικό ή τεχνοκρατικό».
Ποιοι παράγοντες καθορίζουν την επιτυχία μιας μεταρρύθμισης;
«Η ηθική και η ιδεολογία στην οποία βασίζεται η λήψη αποφάσεων, η στάση των ψυχιάτρων, οι πολιτικές αποφάσεις που στηρίζουν το όλο εγχείρημα και τέλος, οι πόροι. Δημιουργείται εσκεμμένα κλίμα ασάφειας, ότι υπάρχει κακή διαχείριση στους φορείς, ότι παρακρατούν τα χρήματα από τους εργαζομένους, ότι έχουν ήδη δοθεί οι λύσεις από το υπουργείο και ότι κάποιοι παίζουν παιχνίδι εντυπώσεων».
Ο ρόλος του υπουργείου Υγείας;
«Το τελευταίο τρίμηνο έχουν κατατεθεί τρεις επερωτήσεις στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, οι δύο μάλιστα από βουλευτές του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος. Αυτοί παίζουν το παιχνίδι κάποιων; Ο υφυπουργός Υγείας κ. Κωνσταντόπουλος επιμένει σε μία δική του ψευδή κατασκευή που παρουσιάζει ως "αλήθεια" σχετικά με την ψυχιατρική μεταρρύθμιση. Δηλώνει ότι το υπουργείο "πληρώνει" πολλά για την ψυχιατρική μεταρρύθμιση. Οι φορείς όμως δεν είναι προμηθευτές υλικών».
Πού χωλαίνουν οι υπηρεσίες του Yπουργείου Υγείας;
«Το υπουργείο Υγείας δεν έχει ασχοληθεί με το κόστος των παραιτήσεων εκπαιδευμένων και έμπειρων επαγγελματιών, της συντήρησης δύο παράλληλων συστημάτων (ασυλικό και κοινοτικό), της αντιπαράθεσης των εμπλεκομένων φορέων, της μη πρόληψης των υποτροπών, της βάναυσης μεταχείρισης των ατόμων που χρήζουν νοσηλεία, του κόστους που βιώνει η οικογένεια, τις επιπτώσεις του κοινωνικού αποκλεισμού που μπορεί να συνεπάγεται η ταμπέλα του "δυσίατου" ή "επικίνδυνου"».
Ολα αυτά παραπέμπουν σε πολιτικές που παρουσιάζονται και σε άλλους χώρους της Υγείας;
«Η πολιτεία διαχειρίζεται ορισμένες "περιθωριακές" ή "ανώδυνες" για το νεο-φιλελεύθερο σύστημα αντιφάσεις, όπως το πρόβλημα του ψυχιατρικού εγκλεισμού και των ψυχιατρείων, της εξαθλίωσης των φυλακών, της αποδόμησης των λιγοστών δομών απεξάρτησης με έναν ανεύθυνο, δημαγωγικό, ανάλγητο, ερασιτεχνικό και αποσπασματικό τρόπο. Εχω όμως την εντύπωση ότι πίσω από αυτήν την απορρύθμιση ενός προϋπάρχοντος, δυσλειτουργικού συστήματος κοινωνικής αλληλεγγύης, υπάρχει σαφής ιδεολογικός και πολιτικός προσανατολισμός».
Τι εννοείτε;
«Επιστρέφοντας στους προαναφερθέντες παράγοντες για κάθε μεταρρυθμιστικό εγχείρημα, θα διαπιστώσουμε ότι η ηθική αντίφαση μεταξύ στόχων και πράξης σε σχέση με τη συνέχεια των στόχων του αποϊδρυματισμού και της κοινωνικής ψυχιατρικής είναι κάτι παραπάνω από κραυγαλέα, η στάση της πλειοψηφίας των ψυχιάτρων απέναντι στη μεταρρύθμιση είναι από αδιάφορη, "επιστημονικά ουδέτερη" και επιφυλακτική ώς εχθρική, η πολιτική βούληση υπάρχει προς την αντίθετη κατεύθυνση».
Ποια κατεύθυνση;
«Υπάρχει πρόσφατη επικύρωση από το Κεντρικό Συμβούλιο Υγείας μιας απόφασης που προσδιορίζει "νέους" ψυχιατρικούς ταξινομητικούς όρους για κατηγορίες ψυχικά πασχόντων, τμήματα νοσηλείας οργανικών ψυχοσυνδρόμων. Αυτά δυστυχώς περιγράφουν με σαφήνεια τη φιλοσοφία του υπουργείου Υγείας σχετικά με την αναγκαιότητα μετάβασης από την ιδρυματική στην κοινοτική φροντίδα. Περιγράφουν τα μέσα για μια νέα μεγάλη "ΕΓΚΑΘΕΙΡΞΗ" όπως θα έλεγε ο Φουκό. Οι αντιφάσεις του συστήματος "επιλύονται" μέσα από "εννοιολογικό" και φυσικό αποκλεισμό των τρελών και των νέων περιθωριακών από τον ανθρώπινο κόσμο, με την ιδεολογική χρήση μιας ακραίας βιολογίζουσας αντιεπιστημονικής και αντιθεραπευτικής ψυχιατρικής».
«Κράτος πρόνοιας». Εχει σβηστεί από το λεξικό του νεοφιλελεύθερου κράτους;
«Η χώρα μας ευθυγραμμίζεται με την πλέον κυνική έκφραση του νεοφιλελεύθερου κράτους. Τον κοινωνικό έλεγχο, δηλαδή, εξαιρετικά πολύπλοκων βιοψυχοκοινωνικών προβλημάτων όπως οι εξαρτήσεις, οι διαταραχές συμπεριφοράς, η παραβατικότητα, ο κοινωνικός αποκλεισμός των μεταναστών, τα προβλήματα απομόνωσης της τρίτης ηλικίας, μέσα από το απλουστευμένο αλλά πανίσχυρο οπλοστάσιο της βιολογίζουσας ψυχιατρικής. Οσοι έζησαν τη φρίκη της Λέρου και πάλεψαν για το όραμα μιας άλλης ψυχιατρικής στη χώρα μας και στην Ευρώπη, δεν θα επιτρέψουν ένα τέτοιο μεσαιωνικό σενάριο οπισθοδρόμησης».
ΠΗΓΗ ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 25/11/2008
ΥΠΟΓΡΑΨΤΕ για την απαράδεκτη διακοπή της επιχορήγησης των δομών Ψυχοκοινωνικής Αποκατάστασης Παιδιών Εφήβων και Ενηλίκων: http://www.gopetition.com/online/22587.html
Διαβάστε Η ΨΥΧΙΚΗ ΥΓΕΙΑ ΘΥΜΑ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ
Δείτε επίσης και το εξαιρετικό blog psi-action
