Η οδός προς τη διεθνή λογοδοσία είναι μακρά και δύσκολη, αλλά είναι η μόνη που μπορεί να μας απομακρύνει από τη βαρβαρότητα
Του Κωστή Παπαϊωάννου
«Παραβίαση της εθνικής κυριαρχίας και δικαιοσύνη των ισχυρών». Έτσι χαρακτήρισαν πολλοί την έκδοση εντάλματος σύλληψης εις βάρος του προέδρου του Σουδάν Ομάρ αλ Μπεσίρ από τον γενικό εισαγγελέα του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου. Παραβλέπουν πως ο Μπεσίρ κατηγορείται ότι δολοφόνησε εν ψυχρώ 30.000 ανθρώπους και οδήγησε σε «αργό θάνατο» 100.000. Στα στρατόπεδα των εσωτερικά εκτοπισμένων του Σουδάν συνωστίζονται 2,5 εκατομμύρια άνθρωποι και πεθαίνουν 5.000 κάθε μήνα. Το ένταλμα αποτελεί λοιπόν στοιχειώδη αναγνώριση αυτών των ανθρώπων που υφίστανται την απόλυτη απαξίωση, την άρνηση της ίδιας της ύπαρξής τους, την αποσιώπηση του τέλους τους.
Όσοι Αφρικανοί ηγέτες υποστηρίζουν τον Μπεσίρ προβάλλουν τώρα την ανάγκη διαφύλαξης της ειρήνης (που εκείνος κουρέλιασε). Τους απαντά ο αρχιεπίσκοπος Ντέσμοντ Τούτου: «Είναι με την πλευρά του θύματος ή του θύτη; Αντί να υποστηρίξουν όσους υπέφεραν στο Νταρφούρ, οι Αφρικανοί ηγέτες διαδηλώνουν στο πλευρό του ανθρώπου που μετέτρεψε αυτή τη γωνιά της Αφρικής σε νεκροταφείο». Θυμίζουμε ότι ο Τούτου υπήρξε επικεφαλής της Επιτροπής Συμφιλίωσης που διερεύνησε τα εγκλήματα του απαρτχάιντ στη Νότια Αφρική. Γνωρίζει λοιπόν ότι η συμφιλίωση συμβαδίζει με τη δικαιοσύνη. Γνωρίζει δηλαδή το σύνθημα που αρκετοί από τους πολέμιους του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου (ΔΠΔ) θυμούνται μόνο στις διαδηλώσεις: «Δεν υπάρχει ειρήνη χωρίς δικαιοσύνη». Φροντίζουν μάλιστα τις βάσιμες κατηγορίες τους για επιλεκτικότητα να τις υπονομεύσουν με μια δική τους ιδιότυπη επιλεκτικότητα: ήταν υπέρ της διεθνούς δίωξης του Πινοσέτ, αλλά κατά της δίωξης άλλων ηγετών. Ή μήπως θεωρούν πως η δίωξη του Πινοσέτ αποτελούσε παρέμβαση στα εσωτερικά της Χιλής και ως τέτοια καλώς δεν τον οδήγησε στο εδώλιο; Προφανώς όχι. Είναι όμως ισχυρή, σχεδόν παθολογική, η «ανάδελφη εθνική καχυποψία» απέναντι σε κάθε διεθνή θεσμό. Τόσο ισχυρή που τους καθιστά πρόθυμους να πιστέψουν ότι ο Μπεσίρ είναι μάρτυρας και θύμα διώξεων.
Η οδός προς τη διεθνή λογοδοσία είναι μακρά και δύσκολη, αλλά είναι η μόνη που μπορεί να μας απομακρύνει από τη βαρβαρότητα. Και σε ό,τι αφορά τα περί εθνικής κυριαρχίας, ας θυμόμαστε ότι δεν έπαψε ποτέ η απονομή δικαιοσύνης να αποτελεί πρωτευόντως ευθύνη τού εκάστοτε εθνικού συστήματος δικαιοσύνης. Είναι η ατελής ανταπόκριση των κρατών στην υποχρέωσή τους που οδήγησε στην οργάνωση της διεθνούς ποινικής δικαιοσύνης. Υπάρχει αντίλογος στην υποστήριξή μας στο ΔΠΔ; Βεβαίως και υπάρχει. Ενισχύεται από τις πολιτικές σκοπιμότητες και την επιλεκτικότητα στην εφαρμογή του διεθνούς δικαίου. Τροφοδοτείται από τη σκανδαλώδη αυτοεξαίρεση ορισμένων χωρών από την ισχύ του ΔΠΔ, χωρών που το πολέμησαν ώς την τελευταία στιγμή με προεξάρχουσες τις ΗΠΑ (όχι μόνες τους, αλλά μαζί με τον πάλαι ποτέ «άξονα του κακού», Κίνα, Ρωσία, Λιβύη κ.λπ.). Υπαρκτές αυτές οι ατέλειες και εξοργιστικές. Θα δεχτούμε όμως ότι αποτελούν λόγο αναίρεσης της ίδιας της διεθνούς απονομής δικαιοσύνης ή θα πιέσουμε για να αρθούν; Ας φροντίσει ο καθένας, καθώς θα δίνει τη δική του απάντηση, να αντικρύζει νοητά τους εκτοπισμένους στα στρατόπεδα προσφύγων του Σουδάν.
Ο Κωστής Παπαϊωάννου είναι πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου
«Παραβίαση της εθνικής κυριαρχίας και δικαιοσύνη των ισχυρών». Έτσι χαρακτήρισαν πολλοί την έκδοση εντάλματος σύλληψης εις βάρος του προέδρου του Σουδάν Ομάρ αλ Μπεσίρ από τον γενικό εισαγγελέα του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου. Παραβλέπουν πως ο Μπεσίρ κατηγορείται ότι δολοφόνησε εν ψυχρώ 30.000 ανθρώπους και οδήγησε σε «αργό θάνατο» 100.000. Στα στρατόπεδα των εσωτερικά εκτοπισμένων του Σουδάν συνωστίζονται 2,5 εκατομμύρια άνθρωποι και πεθαίνουν 5.000 κάθε μήνα. Το ένταλμα αποτελεί λοιπόν στοιχειώδη αναγνώριση αυτών των ανθρώπων που υφίστανται την απόλυτη απαξίωση, την άρνηση της ίδιας της ύπαρξής τους, την αποσιώπηση του τέλους τους.Όσοι Αφρικανοί ηγέτες υποστηρίζουν τον Μπεσίρ προβάλλουν τώρα την ανάγκη διαφύλαξης της ειρήνης (που εκείνος κουρέλιασε). Τους απαντά ο αρχιεπίσκοπος Ντέσμοντ Τούτου: «Είναι με την πλευρά του θύματος ή του θύτη; Αντί να υποστηρίξουν όσους υπέφεραν στο Νταρφούρ, οι Αφρικανοί ηγέτες διαδηλώνουν στο πλευρό του ανθρώπου που μετέτρεψε αυτή τη γωνιά της Αφρικής σε νεκροταφείο». Θυμίζουμε ότι ο Τούτου υπήρξε επικεφαλής της Επιτροπής Συμφιλίωσης που διερεύνησε τα εγκλήματα του απαρτχάιντ στη Νότια Αφρική. Γνωρίζει λοιπόν ότι η συμφιλίωση συμβαδίζει με τη δικαιοσύνη. Γνωρίζει δηλαδή το σύνθημα που αρκετοί από τους πολέμιους του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου (ΔΠΔ) θυμούνται μόνο στις διαδηλώσεις: «Δεν υπάρχει ειρήνη χωρίς δικαιοσύνη». Φροντίζουν μάλιστα τις βάσιμες κατηγορίες τους για επιλεκτικότητα να τις υπονομεύσουν με μια δική τους ιδιότυπη επιλεκτικότητα: ήταν υπέρ της διεθνούς δίωξης του Πινοσέτ, αλλά κατά της δίωξης άλλων ηγετών. Ή μήπως θεωρούν πως η δίωξη του Πινοσέτ αποτελούσε παρέμβαση στα εσωτερικά της Χιλής και ως τέτοια καλώς δεν τον οδήγησε στο εδώλιο; Προφανώς όχι. Είναι όμως ισχυρή, σχεδόν παθολογική, η «ανάδελφη εθνική καχυποψία» απέναντι σε κάθε διεθνή θεσμό. Τόσο ισχυρή που τους καθιστά πρόθυμους να πιστέψουν ότι ο Μπεσίρ είναι μάρτυρας και θύμα διώξεων.
Η οδός προς τη διεθνή λογοδοσία είναι μακρά και δύσκολη, αλλά είναι η μόνη που μπορεί να μας απομακρύνει από τη βαρβαρότητα. Και σε ό,τι αφορά τα περί εθνικής κυριαρχίας, ας θυμόμαστε ότι δεν έπαψε ποτέ η απονομή δικαιοσύνης να αποτελεί πρωτευόντως ευθύνη τού εκάστοτε εθνικού συστήματος δικαιοσύνης. Είναι η ατελής ανταπόκριση των κρατών στην υποχρέωσή τους που οδήγησε στην οργάνωση της διεθνούς ποινικής δικαιοσύνης. Υπάρχει αντίλογος στην υποστήριξή μας στο ΔΠΔ; Βεβαίως και υπάρχει. Ενισχύεται από τις πολιτικές σκοπιμότητες και την επιλεκτικότητα στην εφαρμογή του διεθνούς δικαίου. Τροφοδοτείται από τη σκανδαλώδη αυτοεξαίρεση ορισμένων χωρών από την ισχύ του ΔΠΔ, χωρών που το πολέμησαν ώς την τελευταία στιγμή με προεξάρχουσες τις ΗΠΑ (όχι μόνες τους, αλλά μαζί με τον πάλαι ποτέ «άξονα του κακού», Κίνα, Ρωσία, Λιβύη κ.λπ.). Υπαρκτές αυτές οι ατέλειες και εξοργιστικές. Θα δεχτούμε όμως ότι αποτελούν λόγο αναίρεσης της ίδιας της διεθνούς απονομής δικαιοσύνης ή θα πιέσουμε για να αρθούν; Ας φροντίσει ο καθένας, καθώς θα δίνει τη δική του απάντηση, να αντικρύζει νοητά τους εκτοπισμένους στα στρατόπεδα προσφύγων του Σουδάν.
Ο Κωστής Παπαϊωάννου είναι πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου