Διεθνής Αμνηστία: Παρέμβαση με Δημόσια Δήλωση για την κρίση

ΔΗΜΟΣΙΑ ΔΗΛΩΣΗ
Έντονη ανησυχία για την προστασία των θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων
Κατά την Παγκόσμια Ημέρα Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων

Σήμερα, 10 Δεκεμβρίου, συμπληρώνονται 60 χρόνια από την υιοθέτηση της Οικουμενικής Διακήρυξης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, μιας διακήρυξης που έθεσε τα θεμέλια του σύγχρονου νομικού και πολιτικού πολιτισμού σε ό,τι αφορά τα ανθρώπινα δικαιώματα. Είναι επομένως τραγική ειρωνεία ότι το Ελληνικό Τμήμα της Διεθνούς Αμνηστίας αναγκάζεται αυτές ακριβώς τις ημέρες, μέσα σε ένα κλίμα γενικής αγανάκτησης για την απαξίωση της ανθρώπινης ζωής και αξιοπρέπειας με θρυαλλίδα τον φόνο ενός εφήβου από κρατικό όργανο, να εκφράσει την έντονη ανησυχία του για την απουσία συγκεκριμένων μέτρων από το ελληνικό κράτος που να εγγυώνται τον σεβασμό στην ανθρώπινη αξιοπρέπεια και τη γενικότερη διασφάλιση της απονομής δικαιοσύνης.

Το Ελληνικό Τμήμα της Διεθνούς Αμνηστίας εκφράζει επίσης την ανησυχία του για τη διαφαινόμενη πρόθεση για σκλήρυνση της καταστολής, που μάλιστα δεν συνοδεύεται από ουσιαστικά μέτρα για να προστατευθούν τα ανθρώπινα δικαιώματα και να εξασφαλιστεί ο σεβασμός του κράτους δικαίου και της έννομης τάξης, και προοιωνίζεται αύξηση και όχι μείωση των καταπατήσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Όπως δήλωσε χαρακτηριστικά ο Πρόεδρος του Ελληνικού Τμήματος της Διεθνούς Αμνηστίας, Σίμος Μπούρας, «Η εξασφάλιση του κράτους δικαίου και η περιφρούρηση των θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων δεν είναι μόνο καθήκον της πολιτείας και των οργάνων της, που μέχρι στιγμής δεν έχουν καταφέρει ή δεν έχουν θελήσει να αποκαταστήσουν την έννομη τάξη και να προχωρήσουν στην άρση των αδικιών που συσσωρεύονται και οξύνονται επί χρόνια. Είναι και καθήκον των ενεργών πολιτών με γνώμονα την ανθρώπινη αξιοπρέπεια και τη δικαιοσύνη να στηρίξουν τα θεμέλια της αληθινής δημοκρατίας, να προασπίσουν από κάθε επιβουλή τα θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα, το κράτος δικαίου και το γνήσιο περιεχόμενο των συνταγματικών θεσμών».

Ο φόνος ενός εφήβου, του Αλέξη Γρηγορόπουλου, από κρατικό όργανο έφερε και πάλι στο προσκήνιο το μείζον θέμα της βίας και της κακομεταχείρισης πολιτών από κρατικούς αξιωματούχους, η οποία αποτελεί πάγιο φαινόμενο και ασκείται σε καθεστώς ανοχής, ουσιαστικής ατιμωρησίας και απαξίωσης της ανθρώπινης ζωής και αξιοπρέπειας.

Η Διεθνής Αμνηστία επί σειρά ετών έχει τεκμηριώσει αυτό το φαινόμενο, καθώς και το πλαίσιο κανόνων και πρακτικής που το συντηρεί και το διαιωνίζει, και έχει προχωρήσει σε σειρά συστάσεων προς τις κρατικές αρχές, χωρίς όμως να σημειωθούν ουσιαστικές αλλαγές. Ήδη από το 2002 έχει επισημάνει, από κοινού με τη Διεθνή Ομοσπονδία Ελσίνκι για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, «την ύπαρξη 'αντικουλτούρας', που παραμένει ακμαία, μεταξύ των αστυνομικών σε επίπεδο αστυνομικού τμήματος και περιπολικού, η οποία ελάχιστη σημασία δίνει στην προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και δεν έχει απαραιτήτως πάντοτε σε μεγάλη υπόληψη ακόμα και τις διαταγές του ίδιου τους του υπουργείου».

Όμως, πέρα από τις ρητορείες, ότι δήθεν η προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων αποτελεί «γνώμονα» των χειρισμών της κυβέρνησης, απουσιάζουν συγκεκριμένα μέτρα για τη διερεύνηση και την άρση των μηχανισμών και των συνθηκών, που υποθάλπουν και διαιωνίζουν αυτήν την 'αντικουλτούρα'.

Αντίστοιχα, πέρα από τις διαβεβαιώσεις ότι οι συγκεκριμένοι δράστες του φόνου του Αλέξη Γρηγορόπουλου θα τιμωρηθούν όπως αρμόζει, απουσιάζει οποιοδήποτε μέτρο για την ουσιαστική άρση του πάγιου μοτίβου ατιμωρησίας κρατικών οργάνων που ευθύνονται για σοβαρές καταπατήσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Πέραν τούτων, όμως, ο φόνος αποτέλεσε την αφορμή να εκτεθεί σε κοινή θέα διεθνώς το σοβαρό έλλειμμα δικαιωμάτων που συσσωρεύεται στη χώρα. Σίγουρα, ο αποτροπιασμός, η οδύνη, η οργή και η καθολική καταδίκη του φόνου δεν αρκούν για να αιτιολογήσουν και πολύ περισσότερο για να δικαιολογήσουν την εκτεταμένη έκρηξη βίας, η οποία εκδηλώνεται με πράξεις καταστροφής σε πολλά σημεία της χώρας και με διαδοχικές καταπατήσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων πολιτών εν γένει και ευάλωτων ομάδων ειδικότερα. Είναι χρέος της πολιτείας να προστατεύει τη δημόσια και ιδιωτική περιουσία και δεν πρέπει να αφήνει περιθώρια υποκατάστασής της στην επιτέλεση αυτού του καθήκοντος από οποιεσδήποτε ομάδες επιδιώκουν να πάρουν τον νόμο στα χέρια τους.

Αυτό το σύνθετο φαινόμενο της μητροπολιτικής βίας εν μέρει οφείλεται στις συσσωρευμένες επί πολλά χρόνια πράξεις καταπάτησης ατομικών δικαιωμάτων και απαξίωσης της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, οι οποίες, μάλιστα, κατά κανόνα δεν καταλήγουν σε δικαίωση των θυμάτων και τιμωρία των ενόχων.

Επίσης εν μέρει, οφείλεται στην ελλιπή προαγωγή και εφαρμογή αρκετών κοινωνικών και οικονομικών δικαιωμάτων από διαδοχικές κυβερνήσεις, όπως των δικαιωμάτων στην εκπαίδευση, στην υγεία, στην εργασία και, γενικά, σ' ένα βιοτικό επίπεδο ικανό να εξασφαλίζει στους κατοίκους της χώρας ευημερία και πρόσβαση στις απαραίτητες κοινωνικές υπηρεσίες. Η κυβέρνηση είναι ηθικά και νομικά υποχρεωμένη, από διεθνείς συμβάσεις που έχει υπογράψει και επικυρώσει η Ελλάδα, να επιδιώκει αποτελεσματικά την υλοποίηση αυτών των δικαιωμάτων, αλλά και να προβλέπει την εκπαίδευση όλων των εμπλεκομένων κρατικών λειτουργών καθώς και των πολιτών στις αξίες των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Εφόσον αυτό δεν επιτυγχάνεται, η κυβέρνηση βρίσκεται αντιμέτωπη με μία κρίση ηθικής νομιμότητας.

Τέλος, μοιάζει να ενθαρρύνεται από την απροθυμία του κράτους να αντιμετωπίσει άμεσα τα αίτια, που οδήγησαν στο ξέσπασμα της βίας, και από την επιλογή να στρέφεται η αστυνομική καταστολή κατά προτίμηση εναντίον ειρηνικών διαδηλωτών και όχι να εστιάζεται στην αποτροπή των καταστροφών. Ενδεχομένως, όμως, σύμφωνα με ορισμένες καταγγελίες που είδαν το φως της δημοσιότητας, να υποδαυλίζεται συμπληρωματικά και από τη δράση προβοκατόρων.

Κάτω από αυτές τις συνθήκες, είναι πολύ ανησυχητικό ότι αυτά τα φαινόμενα μητροπολιτικής βίας χρησιμοποιούνται για να τεθεί εν αμφιβόλω η ικανότητα της δημοκρατικής πολιτείας και των θεσμών του κράτους δικαίου να προστατεύσουν τους πολίτες, τις περιουσίες τους και την ακεραιότητά τους και να προαναγγελθεί ένταση της καταστολής χωρίς τις απαιτούμενες εγγυήσεις για την προστασία των θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων και τον σεβασμό της ανθρώπινης αξιοπρέπειας.

Περιθώρια για αισιοδοξία θα υπάρξουν, μόνο αν η κυβέρνηση επιδείξει με χειροπιαστό τρόπο την πολιτική βούληση να σπάσει τον φαύλο κύκλο των πάγιων καταπατήσεων ανθρωπίνων δικαιωμά­των με ενοχή ή ανοχή του κράτους και των βίαιων αντιδράσεων, που προκαλούν αυτές οι καταπατήσεις.

«Πριν 60 χρόνια σαν σήμερα, οι κυβερνήσεις όλου του κόσμου υποσχέθηκαν να προάγουν και να προασπίζουν τα ανθρώπινα δικαιώματα. Ζητάμε από την κυβέρνηση, ακριβώς τώρα, να προχωρήσει σε χειροπιαστές ενέργειες ώστε να εξαρθρώσει τον μηχανισμό που μεταβάλλει μέλη των σωμάτων ασφαλείας σε καταπατητές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, να άρει τις συσσωρευμένες αδικίες και τον ουσιαστικό αποκλεισμό κοινωνικών ομάδων και να δείξει έτσι ότι εννοεί να τιμήσει αυτήν την υπόσχεση», τόνισε ο κ. Μπούρας.

Σημείωση: Η έκθεση της Διεθνούς Αμνηστίας και της Διεθνούς Ομοσπονδίας Ελσίνκι για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, με τίτλο «Ελλάδα: Στη σκιά της ατιμωρησίας - κακομεταχείριση και κακή χρήση πυροβόλων όπλων», που εκδόθηκε τον Σεπτέμβριο του 2002 και παραμένει θλιβερά επίκαιρη αυτές τις ημέρες, είναι διαθέσιμη στη διεύθυνση http://www.amnesty.org.gr/news/greece2002/index.htm