Στις 12 Δεκεμβρίου 2009, ο Υπουργός Προστασίας του Πολίτη ανακοίνωσε την οριστική εκδοχή Σχεδίου Προεδρικού Διατάγματος για τη σύσταση Γραφείου που θα ασχολείται με κρούσματα αυθαίρετης συμπεριφοράς μελών των σωμάτων ασφαλείας. Το αρχικό προσχέδιο είχε ανακοινωθεί στις 23 Νοεμβρίου δίνοντας οκτώ ημέρες για δημόσια διαβούλευση.
Η Διεθνής Αμνηστία έστειλε επιστολή στον Υπουργό την 1η Δεκεμβρίου 2009, εκφράζοντας μεταξύ άλλων ζητημάτων την ανησυχία της για το γεγονός ότι το προτεινόμενο πλαίσιο λειτουργίας του Γραφείου δεν πληροί τις πέντε αρχές για την αποτελεσματική διερεύνηση καταγγελιών εναντίον μελών των σωμάτων ασφαλείας, όπως αυτές έχουν σκιαγραφηθεί από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου. Οι αρχές αυτές είναι η αμεροληψία, η επάρκεια, η έλλει
ψη χρονοτριβής, ο δημόσιος έλεγχος και η ανάμιξη του θύματος.
Επιπλέον, οι προτάσεις δεν ανταποκρίνονται στα κριτήρια που διατυπώνονται στη Γνωμοδότηση του Επιτρόπου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Συμβουλίου της Ευρώπης αναφορικά με το πλαίσιο λειτουργίας ενός Ανεξάρτητου Οργάνου Διερεύνησης Καταγγελιών για την Αστυνομία, ούτε τα κριτήρια που έχει προσδιορίσει η ίδια η Διεθνής Αμνηστία για ένα αποτελεσματικό και ανεξάρτητο τέτοιο όργανο.
Οι συστάσεις της Διεθνούς Αμνηστίας προς τις ελληνικές αρχές διατυπώνουν τα εξής σημεία:
Προκειμένου ένας μηχανισμός διερεύνησης καταγγελιών για την αστυνομία να είναι ανεξάρτητος:
Οι συστάσεις της Διεθνούς Αμνηστίας έγιναν εν όψει των μακρόχρονων και συνεχιζόμενων ανησυχιών της οργάνωσης αναφορικά με την αποτυχία των αρχών στην Ελλάδα να διασφαλίσουν ότι οι αστυνομικοί σέβονται και προστατεύουν τα ανθρώπινα δικαιώματα. Η Διεθνής Αμνηστία έχει επισημάνει αυτές τις ανησυχίες σε σειρά επιστολών προς τις ελληνικές αρχές και σε διάφορες δημόσιες εκθέσεις της τα τελευταία χρόνια. Μεταξύ άλλων συστάσεων, η οργάνωση έχει καλέσει τις ελληνικές αρχές να προβούν σε άμεσες ενέργειες για να σπάσουν την αλληλουχία της ατιμωρησίας, ιδίως θεσμοθετώντας έναν ανεξάρτητο μηχανισμό καταγγελιών για την αστυνομία για να ερευνά τους ισχυρισμούς για μη σύννομη συμπεριφορά αστυνομικών.
Οι ισχυρισμοί που εξακολουθεί να λαμβάνει η Διεθνής Αμνηστία αναφορικά με κρούσματα βασανιστηρίων ή άλλων μορφών απάνθρωπης ή ταπεινωτικής μεταχείρισης από μέλη των σωμάτων ασφαλείας εναντίον ατόμων και ιδίως μελών ευπαθών ομάδων, όπως μεταναστών, αιτούντων άσυλο και Ρομά, μαζί με τις πρόσφατες καταγγελίες για υπερβολική χρήση βίας από μέλη των σωμάτων ασφαλείας εναντίον ορισμένων ειρηνικών διαδηλωτών και για τραυματισμό ορισμένων διαδηλωτών –σοβαρό στην περίπτωση μίας διαδηλώτριας– από αστυνομικές μοτοσικλέτες κατά τις διαδηλώσεις για την επέτειο ενός έτους από τον φόνο του Αλέξη Γρηγορόπουλου στις 6 Δεκεμβρίου 2009, καταδεικνύουν ακόμη περισσότερο την ανάγκη για τη δημιουργία ενός γνήσια ανεξάρτητου και αποτελεσματικού μηχανισμού διερεύνησης καταγγελιών για την αστυνομία.
Η ανάγκη για τη δημιουργία ενός ανεξάρτητου οργάνου διερεύνησης καταγγελιών για την αστυνομία στην Ελλάδα έχει εντοπιστεί από την Επιτροπή του Συμβουλίου της Ευρώπης για την Πρόληψη των Βασανιστηρίων (CPT) στην Έκθεσή της του 2009, μετά την έκτακτη επίσκεψή της στην Ελλάδα τον Σεπτέμβριο του 2008. Η CPT ανέφερε ότι «…προκειμένου να εξαλειφθεί η κακομεταχείριση από τέτοιους λειτουργούς, είναι ζωτικής σημασίας να δημιουργηθούν αυστηρότερα συστήματα που να εγγυώνται ότι οι ισχυρισμοί για κακομεταχείριση θα ερευνώνται εξονυχιστικά, γρήγορα και αποτελεσματικά από ανεξάρτητη αρχή και ότι οι δράστες κακομεταχείρισης θα τιμωρούνται αναλόγως. Επιπλέον, είναι σημαντικό το σύστημα να είναι διαφανές προκειμένου να κερδίσει την εμπιστοσύνη του κοινού και να θεωρείται δίκαιο από τα μέλη των σωμάτων ασφαλείας.» Επίσης, στην τέταρτη Έκθεσή της για την Ελλάδα, με ημερομηνία 2 Απριλίου 2009, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κατά του Ρατσισμού και της Μισαλλοδοξίας (ECRI) συνιστούσε έντονα «…οι ελληνικές αρχές να προβλέψουν ένα όργανο, το οποίο να είναι ανεξάρτητο από την αστυνομία και τις εισαγγελικές αρχές, στο οποίο να ανατεθεί η διερεύνηση φερόμενων ως κρουσμάτων φυλετικών διακρίσεων και παρεκτροπών με φυλετικά κίνητρα από την αστυνομία, όπως ζητείται στο Κεφάλαιο II (10) της Γενικής Σύστασης Πολιτικής Νο. 11 της ECRI για την καταπολέμηση του ρατσισμού και των φυλετικών διακρίσεων στην αστυνόμευση».
Η Διεθνής Αμνηστία, επίσης, επιθυμεί να επιστήσει την προσοχή στο γεγονός ότι το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων έχει κρίνει ότι η Ελλάδα παραβίασε τη δικονομική πλευρά του Άρθρου 3 της ΕΣΔΑ, που αφορά την παράλειψη των αρχών να διεξαγάγουν αποτελεσματική έρευνα των αξιόπιστων ισχυρισμών των αιτούντων για κακομεταχείριση από αστυνομικούς σε τρεις περιπτώσεις (Ζελίλωφ κατά Ελλάδας, Αίτηση Αρ. 17060/03, Απόφαση από 24ης Μαΐου 2007, Μπέκος και Κουτρόπουλος κατά Ελλάδας, Αίτηση Αρ. 15250/2002, Απόφαση από 13η Δεκεμβρίου 2005, Πετροπούλου-Τσακίρη κατά Ελλάδας, Αίτηση Αρ. 44803/04, Απόφαση από 6ης Δεκεμβρίου 2007). Το Δικαστήριο έχει επίσης αποφανθεί ότι η Ελλάδα παραβίασε το Άρθρο 14 σε συνδυασμό με το Άρθρο 3 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου όσον αφορά την παράλειψη των αρχών να ανταποκριθούν στην υποχρέωσή τους να προβούν σε κάθε δυνατή ενέργεια για να διερευνήσουν κατά πόσον έπαιξαν ενδεχομένως ρόλο πιθανά ρατσιστικά κίνητρα στα περιστατικά αυτά (Μπέκος και Κουτρόπουλος κατά Ελλάδας, Πετροπούλου-Τσακίρη κατά Ελλάδας).
Κατά συνέπεια, η Διεθνής Αμνηστία καλεί τις ελληνικές αρχές να εξετάσουν σοβαρά τις συστάσεις της για τη σύσταση ενός ανεξάρτητου ερευνητικού μηχανισμού το συντομότερο δυνατό.
Σχετικά έγγραφα:
Ελλάδα: Στη σκιά της ατιμωρησίας. Κακομεταχείριση και κακή χρήση πυροβόλων όπλων, Διεθνής Αμνηστία και Διεθνής Ομοσπονδία Ελσίνκι για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, AI Index: EUR 25/022/2002, http://www.amnesty.org/en/library/info/EUR25/022/2002/en (αγγλικά)
Ελλάδα: Μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας: Τα δικαιώματα αλλοδαπών και μειονοτήτων παραμένουν στο ημίφως, AI Index: EUR 25/016/2005, http://www.amnesty.org.gr/library/reports/2005/eur250162005/index.htm (ελληνικά) και http://www.amnesty.org/en/library/info/EUR25/016/2005 (αγγλικά)
Ελλάδα: Καταγγελίες για καταπατήσεις κατά την αστυνόμευση διαδηλώσεων, AI Index: EUR 25/001/2009, http://www.amnesty.org.gr/library/reports/2009/police_violence.htm (ελληνικά) και http://www.amnesty.org/en/library/info/EUR25/001/2009/en (αγγλικά)
Γαλλία: Αποτελεσματικές αρμοδιότητες για τον Υπερασπιστή των δικαιωμάτων, AI Index: EUR 21/002/2009, http://www.amnesty.org/en/library/info/EUR21/002/2009/en (αγγλικά)
Αυστρία: Θύμα ή ύποπτος – ζήτημα χρώματος: Φυλετικές διακρίσεις στο αυστριακό σύστημα δικαιοσύνης, AI Index: 13/002/2009, http://www.amnesty.org/en/library/info/EUR13/002/2009/en (αγγλικά)
Η Διεθνής Αμνηστία έστειλε επιστολή στον Υπουργό την 1η Δεκεμβρίου 2009, εκφράζοντας μεταξύ άλλων ζητημάτων την ανησυχία της για το γεγονός ότι το προτεινόμενο πλαίσιο λειτουργίας του Γραφείου δεν πληροί τις πέντε αρχές για την αποτελεσματική διερεύνηση καταγγελιών εναντίον μελών των σωμάτων ασφαλείας, όπως αυτές έχουν σκιαγραφηθεί από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου. Οι αρχές αυτές είναι η αμεροληψία, η επάρκεια, η έλλει
ψη χρονοτριβής, ο δημόσιος έλεγχος και η ανάμιξη του θύματος.
Επιπλέον, οι προτάσεις δεν ανταποκρίνονται στα κριτήρια που διατυπώνονται στη Γνωμοδότηση του Επιτρόπου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Συμβουλίου της Ευρώπης αναφορικά με το πλαίσιο λειτουργίας ενός Ανεξάρτητου Οργάνου Διερεύνησης Καταγγελιών για την Αστυνομία, ούτε τα κριτήρια που έχει προσδιορίσει η ίδια η Διεθνής Αμνηστία για ένα αποτελεσματικό και ανεξάρτητο τέτοιο όργανο.
Οι συστάσεις της Διεθνούς Αμνηστίας προς τις ελληνικές αρχές διατυπώνουν τα εξής σημεία:
Προκειμένου ένας μηχανισμός διερεύνησης καταγγελιών για την αστυνομία να είναι ανεξάρτητος:
- Πρέπει να είναι όργανο χωρίς καμία δομική ή οργανωτική σύνδεση με την αστυνομία, όπως επιτυγχάνεται με τη μορφή ενός ανεξάρτητου εξωυπουργικού οργάνου, για παράδειγμα ενός εξειδικευμένου Συνηγόρου του Πολίτη για την Αστυνομία ή μιας Ανεξάρτητης Επιτροπής Διερεύνησης Καταγγελιών για την Αστυνομία.
- Πρέπει να διαθέτει τις δικές του εξουσίες να ερευνά. Όχι απλώς να δέχεται, να καταγράφει και να εξετάζει καταγγελίες που στη συνέχεια διαβιβάζονται στα αρμόδια ερευνητικά όργανα.
- Πρέπει να έχει την αρμοδιότητα να ερευνά όλους τους ισχυρισμούς για σοβαρές παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων από μέλη των σωμάτων ασφαλείας, περιλαμβανομένων των θανάτων υπό κράτηση, των θανάσιμων και μη πυροβολισμών, των βασανιστηρίων και άλλων μορφών κακομεταχείρισης και των παρεκτροπών με φυλετικά κίνητρα ή άλλο χαρακτήρα διακρίσεων.
- Πρέπει να διαθέτει τις εξουσίες και την ικανότητα να ερευνά καταγγελίες που να υποβάλλονται απευθείας από οποιοδήποτε άτομο, καθώς και άλλα περιστατικά με δική του πρωτοβουλία ελλείψει τυχόν συγκεκριμένων καταγγελιών.
- Οι ερευνητικές του εξουσίες πρέπει να περιλαμβάνουν την εξουσία και τους πόρους να εξασφαλίζει και να εξετάζει αμέσως τη σκηνή του περιστατικού, καθώς και την εξουσία να κλητεύει μάρτυρες και να διατάζει την κατάθεση αποδεικτικών στοιχείων και εγγράφων.
- Πρέπει επίσης να διαθέτει την εξουσία να διατάζει να κινηθούν πειθαρχικές διαδικασίες εναντίον μελών των σωμάτων ασφαλείας και να παραπέμπει υποθέσεις για άσκηση ποινικής δίωξης όπου αρμόζει.
Οι συστάσεις της Διεθνούς Αμνηστίας έγιναν εν όψει των μακρόχρονων και συνεχιζόμενων ανησυχιών της οργάνωσης αναφορικά με την αποτυχία των αρχών στην Ελλάδα να διασφαλίσουν ότι οι αστυνομικοί σέβονται και προστατεύουν τα ανθρώπινα δικαιώματα. Η Διεθνής Αμνηστία έχει επισημάνει αυτές τις ανησυχίες σε σειρά επιστολών προς τις ελληνικές αρχές και σε διάφορες δημόσιες εκθέσεις της τα τελευταία χρόνια. Μεταξύ άλλων συστάσεων, η οργάνωση έχει καλέσει τις ελληνικές αρχές να προβούν σε άμεσες ενέργειες για να σπάσουν την αλληλουχία της ατιμωρησίας, ιδίως θεσμοθετώντας έναν ανεξάρτητο μηχανισμό καταγγελιών για την αστυνομία για να ερευνά τους ισχυρισμούς για μη σύννομη συμπεριφορά αστυνομικών.
Οι ισχυρισμοί που εξακολουθεί να λαμβάνει η Διεθνής Αμνηστία αναφορικά με κρούσματα βασανιστηρίων ή άλλων μορφών απάνθρωπης ή ταπεινωτικής μεταχείρισης από μέλη των σωμάτων ασφαλείας εναντίον ατόμων και ιδίως μελών ευπαθών ομάδων, όπως μεταναστών, αιτούντων άσυλο και Ρομά, μαζί με τις πρόσφατες καταγγελίες για υπερβολική χρήση βίας από μέλη των σωμάτων ασφαλείας εναντίον ορισμένων ειρηνικών διαδηλωτών και για τραυματισμό ορισμένων διαδηλωτών –σοβαρό στην περίπτωση μίας διαδηλώτριας– από αστυνομικές μοτοσικλέτες κατά τις διαδηλώσεις για την επέτειο ενός έτους από τον φόνο του Αλέξη Γρηγορόπουλου στις 6 Δεκεμβρίου 2009, καταδεικνύουν ακόμη περισσότερο την ανάγκη για τη δημιουργία ενός γνήσια ανεξάρτητου και αποτελεσματικού μηχανισμού διερεύνησης καταγγελιών για την αστυνομία.
Η ανάγκη για τη δημιουργία ενός ανεξάρτητου οργάνου διερεύνησης καταγγελιών για την αστυνομία στην Ελλάδα έχει εντοπιστεί από την Επιτροπή του Συμβουλίου της Ευρώπης για την Πρόληψη των Βασανιστηρίων (CPT) στην Έκθεσή της του 2009, μετά την έκτακτη επίσκεψή της στην Ελλάδα τον Σεπτέμβριο του 2008. Η CPT ανέφερε ότι «…προκειμένου να εξαλειφθεί η κακομεταχείριση από τέτοιους λειτουργούς, είναι ζωτικής σημασίας να δημιουργηθούν αυστηρότερα συστήματα που να εγγυώνται ότι οι ισχυρισμοί για κακομεταχείριση θα ερευνώνται εξονυχιστικά, γρήγορα και αποτελεσματικά από ανεξάρτητη αρχή και ότι οι δράστες κακομεταχείρισης θα τιμωρούνται αναλόγως. Επιπλέον, είναι σημαντικό το σύστημα να είναι διαφανές προκειμένου να κερδίσει την εμπιστοσύνη του κοινού και να θεωρείται δίκαιο από τα μέλη των σωμάτων ασφαλείας.» Επίσης, στην τέταρτη Έκθεσή της για την Ελλάδα, με ημερομηνία 2 Απριλίου 2009, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κατά του Ρατσισμού και της Μισαλλοδοξίας (ECRI) συνιστούσε έντονα «…οι ελληνικές αρχές να προβλέψουν ένα όργανο, το οποίο να είναι ανεξάρτητο από την αστυνομία και τις εισαγγελικές αρχές, στο οποίο να ανατεθεί η διερεύνηση φερόμενων ως κρουσμάτων φυλετικών διακρίσεων και παρεκτροπών με φυλετικά κίνητρα από την αστυνομία, όπως ζητείται στο Κεφάλαιο II (10) της Γενικής Σύστασης Πολιτικής Νο. 11 της ECRI για την καταπολέμηση του ρατσισμού και των φυλετικών διακρίσεων στην αστυνόμευση».
Η Διεθνής Αμνηστία, επίσης, επιθυμεί να επιστήσει την προσοχή στο γεγονός ότι το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων έχει κρίνει ότι η Ελλάδα παραβίασε τη δικονομική πλευρά του Άρθρου 3 της ΕΣΔΑ, που αφορά την παράλειψη των αρχών να διεξαγάγουν αποτελεσματική έρευνα των αξιόπιστων ισχυρισμών των αιτούντων για κακομεταχείριση από αστυνομικούς σε τρεις περιπτώσεις (Ζελίλωφ κατά Ελλάδας, Αίτηση Αρ. 17060/03, Απόφαση από 24ης Μαΐου 2007, Μπέκος και Κουτρόπουλος κατά Ελλάδας, Αίτηση Αρ. 15250/2002, Απόφαση από 13η Δεκεμβρίου 2005, Πετροπούλου-Τσακίρη κατά Ελλάδας, Αίτηση Αρ. 44803/04, Απόφαση από 6ης Δεκεμβρίου 2007). Το Δικαστήριο έχει επίσης αποφανθεί ότι η Ελλάδα παραβίασε το Άρθρο 14 σε συνδυασμό με το Άρθρο 3 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου όσον αφορά την παράλειψη των αρχών να ανταποκριθούν στην υποχρέωσή τους να προβούν σε κάθε δυνατή ενέργεια για να διερευνήσουν κατά πόσον έπαιξαν ενδεχομένως ρόλο πιθανά ρατσιστικά κίνητρα στα περιστατικά αυτά (Μπέκος και Κουτρόπουλος κατά Ελλάδας, Πετροπούλου-Τσακίρη κατά Ελλάδας).
Κατά συνέπεια, η Διεθνής Αμνηστία καλεί τις ελληνικές αρχές να εξετάσουν σοβαρά τις συστάσεις της για τη σύσταση ενός ανεξάρτητου ερευνητικού μηχανισμού το συντομότερο δυνατό.
Σχετικά έγγραφα:
Ελλάδα: Στη σκιά της ατιμωρησίας. Κακομεταχείριση και κακή χρήση πυροβόλων όπλων, Διεθνής Αμνηστία και Διεθνής Ομοσπονδία Ελσίνκι για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, AI Index: EUR 25/022/2002, http://www.amnesty.org/en/library/info/EUR25/022/2002/en (αγγλικά)
Ελλάδα: Μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας: Τα δικαιώματα αλλοδαπών και μειονοτήτων παραμένουν στο ημίφως, AI Index: EUR 25/016/2005, http://www.amnesty.org.gr/library/reports/2005/eur250162005/index.htm (ελληνικά) και http://www.amnesty.org/en/library/info/EUR25/016/2005 (αγγλικά)
Ελλάδα: Καταγγελίες για καταπατήσεις κατά την αστυνόμευση διαδηλώσεων, AI Index: EUR 25/001/2009, http://www.amnesty.org.gr/library/reports/2009/police_violence.htm (ελληνικά) και http://www.amnesty.org/en/library/info/EUR25/001/2009/en (αγγλικά)
Γαλλία: Αποτελεσματικές αρμοδιότητες για τον Υπερασπιστή των δικαιωμάτων, AI Index: EUR 21/002/2009, http://www.amnesty.org/en/library/info/EUR21/002/2009/en (αγγλικά)
Αυστρία: Θύμα ή ύποπτος – ζήτημα χρώματος: Φυλετικές διακρίσεις στο αυστριακό σύστημα δικαιοσύνης, AI Index: 13/002/2009, http://www.amnesty.org/en/library/info/EUR13/002/2009/en (αγγλικά)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου